کودک آزاری و نشانه های آن | تبعات آزار و اذیت کودکان
اغلب ما با دیدن وقایع ناراحت کننده‌ی مربوط به کودک آزاری، به دنبال این هستیم که چطور از آزار و اذیت کودکان توسط مادر، پدر و یا اطرافیانشان جلوگیری کنیم؟ کودک آزاری امروزه به یکی از جنجالی‌ترین بحث‌ها در شبکه‌های مجازی و حتی در گفتگوهای روزمره تبدیل شده است. به طوری که بسیاری از افراد در حال گذراندن آموزش‌هایی در خصوص پیشگیری از کودک آزاری هستند.
اگر نسبت به کودک آزاری آشنایی نسبی داشته باشیم و بتوانیم از رخ دادن این امر در بسیاری از خانواده‌های جلوگیری به عمل آوریم، کودکان نسل آینده ما سالم و سلامت‌تر خواهند بود.
اگر قصد دارید آگاهی خودتان را نسبت به کودک آزاری در ایران و یا چگونگی تشخیص کودک آزاری بالا ببرید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
کودک آزاری چیست؟
اگر نمی‌دانید که کودک آزاری چیست، حتماً با شنیدن نام آن به این فکر افتاده‌اید که “کودک آزاری یعنی چه؟”
کودک آزاری به هر نوع رفتار خشونت آمیز از سوی والدین، خواهر یا برادر و یا سایر افراد نزدیک به یک کودک یا نوجوان گفته می‌شود که به منظور آزار و اذیت کودک اتفاق می‌افتد. کودک آزاری می‌تواند حتی تا سن 18 سالگی هم رواج داشته باشد و جسم و روان فرزندان جامعه را به کلی تخریب کند. کودک آزاری انواع گوناگونی دارد اما تنها کودک آزاری جسمی است که با علائم و نشانه‌های قابل مشاهده همراه می‌شود. دقت داشته باشید که هر علامتی خبر از کودک آزاری نمی‌دهد. پس چطور بفهمیم یک کودک در معرض آسیب و آزار خانگی قرار گرفته است؟
کبودی، زخم‌های مشابه به یکدیگر بر روی بدن، شکستگی غیرعادی اندام‌ها و … از جمله مواردی هستند که معمولاً توسط پزشکان متخصص اطفال در مواردی که کودک آزاری جسمی باشد، قابل شناسایی هستند. اما اگر که کودک آزاری به شکل روحی و روانی باشد چطور؟
آزار روحی و روانی کودک می‌تواند تبعات به مراتب مخرب‌تری را از خود بر جای بگذارد و آسیب‌های عمیق روانی ماندگاری را در سنین کودکی ایجاد کند.
به تعریفی که از آزار کودکان در government.nl آمده است دقت کنید:
“Child abuse is not just physical violence directed at a child. It is any form of maltreatment by an adult, which is violent or threatening for the child. This includes neglect”
“کودک آزاری فقط خشونت فیزیکی که به جسم بچه‌ها وارد می‌شود نیست. هر نوع بدرفتاری خشونت آمیز و یا تهدید کننده که از سوی یک بزرگسال به کودک وارد شود، شامل این دسته از آزارها میباشد.”
صحبت های دکتر بهار اشجعی درباره کودک آزاری (دارای ۲ قسمت)
شما می توانید سوالات و ابهامات خود را در انتهای همین صفحه با دکتر بهار اشجعی مطرح نمایید. در اولین فرضت پاسخگوی شما خواهند بود.
زوایای مختلف کودک آزاری
طبق تعریفی که از سوی سازمان بهداشت جهانی در خصوص کودک آزاری منتشر شده است، انواع این آسیب را می‌توان در 4 دسته طبقه بندی کرد که عبارتند از:
- کودک آزاری جنسی یا Sexual child abuse
- کودک آزاری جسمی یا Physical child abuse
- فراموشی و نادیده گرفتن کودک یا Child neglet
- کودک آزاری روانی، عاطفی یا Emotional child abuse
بیشتر بخوانید: علائم و نشانه های بروز فتق کشاله ران در کودکان چیست؟ + راه های درمان فتق کشاله ران در دختران و پسران
کودک آزاری جسمی (Physical child abuse):
منظور از کودک آزاری جسمی نوعی آسیب به جسم و فیزیک کودک است که سلامت او را در معرض خطر قرار دهد. یکی از مواردی که باید به آن دقت داشته باشید این است که فردی که قصد آسیب جسمی به بچه را دارد، در اغلب موارد تنها از یک وسیله ثابت برای این امر استفاده می‌کند. یعنی در طی بازه‌های زمانی مختلف اثراتی از یک وسیله مشخص مانند جای سوختگی قاشق و یا چنگال بر روی قسمت‌‌های مختلفی از بدن کودک دیده می‌شود.
کودک آزاری جسمی را میتوانید به کمک علائم و نشانه‌هایی شناسایی کنید که عبارتند از:
- علائم ضرب و شتم، بریدگی و خراش‌هایی در کنار سوختگی
- صدمات قرینه در هر دو دست، هر دو پا و هر دو طرف از بدن
- انواع سوختگی‌ها بر روی دست‌ها، پاها و بدن بچه با یک وسیله و در زمان‌های مختلف
- شکستگی غیر عادی و یا قرینه مانند شکستگی دنده‌ها به خصوص در کودکانی که راه نمی‌روند.
از دیگر مواردی که می‌توانند به عنوان کودک آزاری جسمی شناخته شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرسنه نگه داشتن کودک یا عدم تغذیه فرزند از روی عمد
- پرتاب شی به سمت کودک به قصد آسیب و کتک زدن کودک
- وادار کردن کودک برای انجام فعالیت‌هایی بیشتر از سن خودش مانند قهرمان ورزشی شدن در سنین کم
“اگر که شاهد هر یک از علائم و نشانه‌های آزار جسمی در کودکان بودید، بهتر است تا این مورد را به مراجعه مرتبط نظیر پزشکان متخصص اطفال اطلاع دهید تا برخورد مناسب در این مورد با فرد آسیب زننده صورت بگیرد.”
کودک آزاری روانی و عاطفی (Emotional child abuse):
آزار روحی و روانی بچه‌ها به معنای آسیب رساندن به عرت نفس یا رفاه عاطفی کودک میباشد. این نوع از کودک آزاری می‌تواند کلامی و یا عاطفی باشد. به عنوان مثال تحقیر کردن و سرزنش دائمی کودک باعث ایجاد آسیب‌های شدید روحی شده و کودک را گوشه گیر و افسرده خواهد کرد.
عباراتی همچون “من دیگه مامان / بابا تو نیستم.” یا “من تو را دوست ندارم.” یا “تو دیگه بچه من نیستی.” از جمله لفظ‌هایی هستند که بسیاری از والدین هنگام عصبانیت بر سر کودک خود فریاد می‌زنند. این جملات اگرچه حقیقت ندارند اما در همان لحظه احساسات کودکان شما را جریحه دار کرده و با آسیبی که از سوی شما وارد شده، احساس ناامنی در خانه و همچنین ذهنی مشوش و ناآرام را برای فرزندتان رقم خواهد زد.
اما اگر کودکی مورد آزار و اذیت عاطفی قرار بگیرد، کدام نشانه‌های روانی را تجربه خواهد کرد؟
- افسردگی
- از دست دادن اعتماد به نفس
- رشد عاطفی نامناسب و یا همراه با تاخیر
- ناامیدانه به دنبال دریافت مهر و محبت بودن کودک
- کناره گیری از اجتماع و از دست دادن اشتیاق و علاقه
- اجتناب از قرارگیری در موقعیت‌های خاص مانند اردو رفتن همراه مدرسه
کودک آزاری جنسی (Sexual child abuse):
سوءاستفاده جنسی از کودک یا هرگونه فعالیت جنسی از سوی یک بزرگسال یا یک نوزاد یا بچه خردسال، کودک آزاری جنسی تلقی می‌شود. آزار جنسی در کودکان به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم بندی می‌شوند:
- آزار جنسی لمسی: تماس جنسی با دهان و انداه‌های تناسلی کودک و یا مقاربت با کودک
- آزار جنسی غیر لمسی: واراد کردن کودک به تماشای تصاویر مستهجن
آزار جنسی در نوزادان، کودکان و نوجوانان را میتوانید به کمک نشانه‌های زیر به راحتی شناسایی کنید:
- درد، خونریزی و یا آسیب دیدگی ناحیه تناسلی یا مقعدی کودک
- رفتار یا دانشی جنسی که برای سن کودک نامناسب است.
- رفتارهای جنسی نامناسب کودک با دیگر کودکان
- اظهارات کودک مبنی بر آزار جنسی
- بارداری و یا عفونت‌های جنسی
بیشتر بخوانید: درمان التهاب واژن در کودکان دختر + درمان التهاب آلت تناسلی در پسران
فراموشی و یا نادیده گرفتن کودک (Child neglet):
یکی از شایعترین انواع کودک آزاری که به صورت عمدی یا غیر عمدی و از روی بی توجهی و غفلت والدین اتفاق می‌افتد، فراموشی یا نادیده گرفتن کودک است. در این نوع از فراموشی والدین فرزند خودشان را بی‌ارزش می‌شمارند و نیازهای اساسی کودک مانند تغذیه، خرید لباس و پوشاک، بهداشت، آموزش و مسکن و … را برایش فراهم نمی‌کنند.
در صورتی که فرزندتان را نادیده بگیرید و در قبال او احساس مسئولیتی نداشته باشید، ممکن است فرزند شما با موارد زیر مواجه شود:
- رشد ضعیف کودک
- بهداشت فردی ضعیف
- برخورداری از لباس‌ها و پوشاک کم
- اضافه وزن به همراه عوارض داروهای پزشکی
- سرقت مواد غذایی و یا لوازم شخصی مورد نیاز کودک
بیشتر بخوانید: درمان ابهام تناسلی در نوزادان دختر و پسر
کودک آزاری چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
کودکی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد ممکن است که به طور دائمی و مداوم احساس شرم، سردرگمی، ناراحتی و گناه داشته باشد. اغلب کودکان و نوجوانانی که تحت آزار و خشونت‌های خانگی هستند از بازگو کردن این موضوع به دیگران و درخواست کمک می‌ترسند به خصوص اگر این اتفاق در دوستان و یا اقوام نزدیک در خانواده اتفاق بیفتد.
به همین علت بهتر است تا اگر متوجه موارد مشکوک زیر شدید، حتما مورد خشونت علیه کودکان را به پزشکی متخصص و یا فردی که بتواند به شما کودک شما کمک کند اطلاع دهید:
- تغییر در رفتار کودک و بروز رفتارهایی مانند پرخاشگری، عصبانیت و یا بیش فعالی
- از دست دادن ناگهانی اعتماد به نفس، اضطراب، استرس و افسردگی در کودک
- کناره‌گیری از دوستان، دوری از فعالیت‌های معمولی و تمایل به گوشه گیری
- خود آزاری کودک و تمایل به خودکشی
- بروز مشکلات خواب و کابوس دیدن
“هیچ گاه افسردگی و گوشه گیری بی علت را در کودکان نادیده نگیرید. تمایل به تنهایی و کناره گیری کودکان و نوجوانان از جمع در کنار رفتارهایی غیر عادی نظیر پرخاشگری و بیش فعالی، می‌توانند نشانه‌هایی خاموش از کودک آزاری باشند که بهتر است در جهت بهبود و پیشگیری از آن‌ها به کودکان جامعه کمک کنیم.”
در صورتیکه هر یک از علائم ذکر شده در کودک خود مشاهده کردید در اولین فرصت کودک خود به یک روانشاس اطفال ارجاع دهید. در این رابطه میتوانید با دکتر بهار اشجعی مشورت کنید.
عوارض و تبعات منفی کودک آزاری چیست؟
بسیاری از کودکان و نوجوانانی که در معرض آسیب و انواع آزارهای جسمی و روحی هستند، هم در دوران کودکی و هم در دوران بزرگسالی با تبعات و عوارض منفی ناشی از این رخداد دست و پنجه نرم می‌کنند. یک کودک یا نوزادی که در معرض آسیب جسمی، جنسی و روانی است ممکن است که عوارض و تبعات منفی زیر را تجربه کند:
اضطراب و استرس:
افرادی که در دوران کودکی در معرض انواع آزارهای جسمی و جنسی بودند، اضطراب و استرس، اختلال در خواب و یا حملات پنیک را تجربه خواهند کرد.
گوشه گیری و انزوا:
ترس از اجتماع و پرهیز از شرکت کردن در مراسم‌ها و همچنین تمایل به تنهایی از جمله مواردی هستند که یک فرد آسیب دیده و مورد آزار جسمی و روحی قرار گرفته تجربه می‌کند.
عدم اعتماد به دیگران:
یکی از تبعات منفی کودک آزاری عدم اعتماد به دیگران است. این امر باعث می‌شود تا فرزندان شما با هیچکس احساس صمیمیت نکنند و هیچ گاه نتوانند به دوستان، همسر و یا حتی افراد نزدیک خانواده خود اعتمادی کنند.
احساس غم و افسردگی:
غم، اندوه، احساس پوچی و افسردگی معمولاً در افرادی اتفاق می‌افتد که در معرض کودک آزاری عاطفی و روحی قرار گرفته باشند.
رفتارهای خشونت آمیز:
کودک یا نوجوانی که در دوران بچگی آزار دیده باشد، در بزرگسالی خشم و پرخاشگری بسیاری نسبت به پدر و مادر و اطرافیان خود خواهد داشت.
