درمان فتق ناف بدون جراحی در کودکان؛ خطرات و عوارض احتمالی آن
بیشتر موارد فتق ناف در نوزادان و کودکان، به‌ویژه تا سن ۲ سالگی، خودبه‌خود برطرف می‌شوند و نیازی به جراحی ندارند. با این حال، درمانهای خانگی که بین مردم رواج دارد (مانند چسب زدن سکه یا سکه‌گذاری روی ناف) از نظر علمی نه‌تنها تأیید نشده‌اند، بلکه می‌توانند خطرناک هم باشند.
با این حال، برخی اقدامات ساده می‌توانند به کاهش فشار روی ناف و پیشگیری از بدتر شدن فتق کمک کنند، هرچند درمان قطعی محسوب نمی‌شوند. در ادامه به معرفی روش درمان فتق ناف اشاره خواهیم کرد و در کنار آن مزایا جراحی و عوارض آن ارا هم بیان میکنیم.
راه های درمان فتق ناف در کودکان بدون جراحی
۱- اقدامات حمایتی برای جلوگیری از پیشرفت فتق ناف
- کاهش وزن (در کودکان دارای اضافه‌وزن): چاقی باعث فشار بیشتر به دیواره شکم می‌شود و بهبود فتق را کند می‌کند.
- پرهیز از یبوست و زور زدن: رژیم غذایی سرشار از فیبر (بلغور جو، میوه‌های غیرمرکباتی، سبزیجات پخته، ماست، لوبیا و حبوبات) به جلوگیری از یبوست و کاهش فشار داخل شکمی کمک می‌کند.
- خودداری از بلند کردن اجسام سنگین: والدین باید از کودک در برابر بلند کردن اشیای سنگین یا فعالیت‌های سنگین محافظت کنند.
- کاهش گریه‌های شدید نوزاد: گریه زیاد فشار شکمی را بالا می‌برد. آرام کردن سریع کودک بسیار مهم است.
- استفاده از کمربند یا گن فتق (فقط با تجویز پزشک): در موارد بسیار خفیف و تحت نظر پزشک، ممکن است استفاده موقتی از گن‌های فتق کودکان توصیه شود.
دریافت و رزرو نوبت برای درمان فتق ناف در کودکان و نوزادان شما؛ شماره تماس مطب دکتر بهار اشجعی ۴۴۸۴۱۸۶۲ – ۰۲۱
۲- درمانهای طبیعی غیرجراحی برای کاهش علائم فتق ناف
توجه کندی که این روش‌ها درمان قطعی نیستند و صرفاً به کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت کمک می‌کنند.
- کمپرس سرد یا کیسه یخ
کمپرس سرد روی ناحیه ناف میتواند به کاهش التهاب، تورم و درد کمک کند. - روغن کرچک
استفاده موضعی از روغن کرچک روی شکم باعث کاهش التهاب داخلی و آرام‌سازی دستگاه گوارش می‌شود. - آب آلوئه‌ورا و زنجبیل
مصرف منظم این نوشیدنی‌ها (در صورت تایید پزشک) خاصیت ضدالتهابی دارند و به هضم بهتر و کاهش دردهای شکمی کمک می‌کنند. - رژیم غذایی مناسب
مصرف: آب کلم، آب هویج، ماست، شیر بادام، چای سبز، سبزیجات بخارپز، پروتئین کم‌چرب - پرهیز: غذاهای چرب، تند، اسیدی، فست‌فود، نوشابه
- آرام‌سازی و کاهش استرس کودک
فعالیت‌هایی مثل ماساژ ملایم، فضای آرام، بازی‌های بی‌خط
چرا درمان فتق ناف بدون جراحی در کودکان از نظر علمی ممکن نیست؟
روش‌هایی مانند بستن سکه، چسب زدن، استفاده از کمربندهای فشاری یا درمانهای گیاهی نه‌تنها تأثیری در بهبود فتق ندارند، بلکه می‌توانند باعث بروز موارد زیر در کودک شود:
- افزایش احتمال عفونت موضعی
- فشار غیرطبیعی به احشای داخلی
- پنهان شدن علائم خطرناک فتق حبس‌شده
- تحریک و آسیب به پوست و بافت‌های اطراف ناف
هیچیک از این روش‌ها مورد تایید منابع علمی یا جامعه پزشکی نیستند پس حتما در صورت بروز علائم فقط در کودک خود با پزشک متخصص موضوع را در میان بگذارید.
چرا پس از سن مشخص، فتق ناف فقط با جراحی درمان می‌شود؟
طبق مطالعه‌ای که در نشریه معتبر JAMA Pediatrics منتشر شده و ۴۴۸۶ کودک را بررسی کرده است، احتمال بسته شدن خودبه‌خودی فتق ناف پس از ۳ سالگی به حدود ۲۰٪ کاهش می‌یابد و در سنین بالاتر به‌ندرت رخ می‌دهد. بنابراین، پس از این سن، امید به درمان فتق ناف بدون جراحی نه‌تنها خوش‌بینانه بلکه خطرناک است.
همچنین احتمال بسته شدن خودبه‌خودی فتق ناف در کودکانی که در سن ۳ سالگی هنوز فتق دارند تقریباً ۲۰٪ تا ۴ سالگی و در برخی موارد فقط ۳۵٪ تا ۵ سالگی ادامه می‌یابد.
بیشتر بخوانید: آیا فتق ناف نوزاد خطرناک است؟ + عکس ناف بیرون زده نوزاد
خطرات و عوارض احتمالی ناشی از درمان خانگی بیرون زدگی ناف نوزاد
نادیده گرفتن فتق ناف در کودک و تأخیر در اقدام پزشکی ممکن است به بروز مشکلات جدی منجر شود. مهم‌ترین عوارض شامل موارد زیر هستند:
- حبس‌شدگی فتق و قطع خون‌رسانی به بافت روده (Strangulation)
در صورت گیر افتادن روده در کیسه فتق و قطع جریان خون، بافت دچار نکروز شده و شرایط اورژانسی پدید می‌آید که نیاز فوری به جراحی خواهد داشت.
- انسداد روده و ایجاد اختلالات گوارشی
در برخی موارد، روده‌ای که وارد فتق شده باعث انسداد مسیر گوارشی می‌شود. کودک دچار نفخ شدید، دل‌درد مداوم، قطع دفع مدفوع یا گاز می‌شود و در این حالت نیز نیاز فوری به جراحی دارد.
- درد مزمن و اختلال در فعالیت‌های روزانه کودک
در برخی کودکان، فتق منجر به درد مداوم در ناحیه شکم یا ناف می‌شود که میتواند کیفیت زندگی و بازی و تحرک کودک را تحت تأثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید: درمان دل درد کودکان
- ایجاد بدشکلی دائمی در ظاهر ناف کودک
در صورت ماندگاری فتق تا سنین بالاتر، شکل ظاهری ناف ممکن است به‌طور دائمی تغییر کند و در بزرگسالی منجر به مشکلات زیبایی یا روانی شود.
- افزایش هزینه‌ها و سخت‌تر شدن درمان در آینده
جراحی فتق ناف در دوران کودکی ساده، کم‌هزینه و کم‌عارضه است. اما اگر درمان به تعویق بیفتد و کودک دچار عوارضی مثل انسداد یا فتق حبس‌شده شود، هم پیچیدگی عمل بالا می‌رود و هم هزینه‌ها و ریسک‌ها بیشتر می‌شود.
نادیده گرفتن فتق ناف و پرهیز از جراحی، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه آن را پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر می‌کند. بسیاری از والدین به‌دلیل ترس از جراحی یا امید به بهبود طبیعی، درمان را به تعویق می‌اندازند، اما باید بدانند که در بیشتر موارد، تنها راه پیشگیری از این عوارض، اقدام زودهنگام برای جراحی است.
دریافت و رزرو نوبت برای درمان فتق ناف در کودکان و نوزادان شما؛ شماره تماس مطب دکتر بهار اشجعی ۴۴۸۴۱۸۶۲ – ۰۲۱
مزایای اقدام سریع برای جراحی فتق ناف در کودکان
بسیاری از والدین با شنیدن واژه‌ی «جراحی» نگران می‌شوند و ترجیح می‌دهند روند درمان را به تعویق بیندازند؛ به امید اینکه فتق به‌مرور زمان بهصورت طبیعی بهبود یابد. اما طبق نظر متخصصان اطفال، اقدام به‌موقع برای جراحی فتق ناف در کودکان، مزایای مهمی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره میکنیم:
۱. پیشگیری از عوارض اورژانسی و خطرناک
اگر جراحی به‌موقع انجام نشود، احتمال گیر افتادن روده، انسداد دستگاه گوارش و نکروز بافتی افزایش می‌یابد. این شرایط، نیاز به جراحی اورژانسی و پرریسک خواهد داشت. اقدام سریع، از تمام این خطرات پیشگیری می‌کند.
۲. بیهوشی و بهبودی آسان‌تر در سنین پایین‌تر
کودکان کم‌سن، روند بیهوشی ساده‌تری دارند و معمولاً پس از عمل، بدون درد و با سرعت بیشتری بهبود پیدا می‌کنند. به‌همین دلیل، جراحی در سنین پایین‌تر با آسایش بیشتری برای کودک همراه است.
بیشتر بخوانید: علت بالا رفتن بیضه سمت راست در کودکان چیست؟
۳. کاهش احتمال عود فتق پس از جراحی
در سنین پایین، بافت‌های بدن خاصیت ارتجاعی بالایی دارند. این ویژگی باعث می‌شود نتیجه جراحی پایدارتر بوده و احتمال بازگشت فتق بسیار کمتر شود.
۴. کاهش استرس و دغدغه ذهنی والدین
نگه‌داشتن یک فتق درمان‌نشده، باعث نگرانی مداوم والدین درباره وضعیت سلامتی کودک می‌شود. جراحی زودهنگام، آرامش خاطر بیشتری برای خانواده به‌همراه دارد.
رزرو نوبت اینترنتی دکتر بهار اشجعی برای درمن فتق ناف در بلوار کشاورز تهران
۵. امکان برنامه‌ریزی دقیق و انتخاب بهترین شرایط
برخلاف جراحی‌های اورژانسی، انجام عمل در شرایط برنامه‌ریزی‌شده، فرصت انتخاب پزشک مناسب، زمان مناسب و آمادگی کامل جسمی و روانی کودک را فراهم می‌سازد.
بهترین زمان مراجعه به پزشک
بسیاری از فتق‌های ناف در نوزادان خودبه‌خود تا سن ۲ تا ۴ سالگی بسته می‌شوند، اما برخی علائم هشداردهنده نیاز به مراجعه فوری دارند.
اگر فتق بزرگ‌تر از دو سانتی‌متر است یا تا سن چهار سالگی باقی مانده، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. هرگونه تاخیر در این شرایط میتواند باعث شدیدتر شدن عوارض این عارضه شود.
آیا عمل جراحی فتق برای کودکان خطرناک است؟
جراحی فتق ناف در کودکان یکی از عمل‌های جراحی کم‌خطر و رایج در حوزه اطفال است. پزشکان این جراحی را تحت بیهوشی عمومی انجام می‌دهند و زمان آن بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد.
در بیشتر موارد کودک همان روز مرخص می‌شود و نیاز به بستری شبانه نیست. عوارض بعد از عمل هم شامل عفونت زخم، حساسیت به بیهوشی یا برگشت فتق است.
البته با انتخاب جراح باتجربه و رعایت توصیه‌های مراقبتی، این احتمال‌ها به حداقل می‌رسند. طبق منابع معتبر پزشکی، میزان موفقیت جراحی فتق ناف در کودکان بیش از ۹۵٪ است.
پاسخ دکتر بهار اشجعی به این سوال: آیا فتق در کودکان درمان دارویی دارد؟
نتیجه‌گیری: تأخیر نکنید؛ سلامت کودکتان در خطر است
فتق ناف ممکن است در ظاهر یک مشکل ساده و بی‌دردسر به‌نظر برسد، اما پشت این ظاهر بی‌خطر، احتمال بروز عوارضی نهفته است که در صورت بی‌توجهی می‌توانند زندگی کودک را تهدید کنند. هر روزی که بدون بررسی پزشکی و اقدام درمانی می‌گذرد، ممکن است آخرین فرصت برای جلوگیری از عوارض جدی مانند گیر افتادگی روده، انسداد گوارشی یا حتی نکروز بافتی باشد.
روش‌های خانگی، توصیه‌های غیرعلمی و امید به خودبه‌خودی خوب شدن، تنها وضعیت را به تأخیر می‌اندازند و می‌توانند مسیر درمان را سخت‌تر، پرهزینه‌تر و پرخطرتر کنند.
اگر فرزندتان هنوز برآمدگی ناف دارد، درد شکمی دارد یا سن او از ۲ تا ۳ سال گذشته، زمان آن رسیده که تصمیم قاطع بگیرید.
شاید خطرناک‌ترین تصمیم برای کودکتان این باشد که تصور کنید فتق ناف بدون جراحی درمان می‌شود. این باور، ساده به‌نظر می‌رسد اما میتواند پیامدهایی جدی و غیرقابل‌جبران داشته باشد.
کلینیک دکتر بهار اشجعی؛ مرکز فوق تخصصی جراحی اطفال با خدمات مشاوره و درمان کامل
دکتر بهار اشجعی فوق‌تخصص جراحی کودکان و نوزادان، یکی از برجسته‌ترین جراحان اطفال در تهران با مدرک بورد فوق‌تخصصی و سابقه مدرس دانشگاه هستند. ایشان در درمان انواع فتق‌ها از جمله فتق ناف و فتق کشاله ران، تخصص دارند و با بیش از ۲۰ سال تجربه، به کودکان زیادی کمک کرده‌اند تا به‌سلامت بازگردند.
خدمات کلینیک دکتر بهار اشجعی
- جراحی سرپایی فتق ناف با ایمنی بالا
- تشخیص دقیق فتق ناف و دسته‌بندی آن
- پیگیری پس از عمل، بررسی بخیه و وضعیت کودکان
- مشاوره کامل به والدین در مورد روش جراحی، مراقبت بعد از عمل و پیش آگهی
در صورت داشتن هرگونه سوال یا ابهامی متوانید آن را در انتها همین مطلب (بخش کامنت) مطرح نمایید دکتر بهار اشجعی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهد بود.
