علت کج ادراری کودکان، تشخیص و درمان انحراف ادرار در کودکان
کج ادراری کودکان، به حالتی می‌گویند که در آن، جریان ادرار کودک، دچار انحراف می‌شود و جهت خروج آن، تغییر می‌کند.
تنگی مجرای ادرار، التهابات، تنگی مجرای ادرار و … از جمله عواملی هستند که میتوانند باعث انحراف ادرار در کودکان شوند. منظور از انحراف ادرار یعنی جهت گرفتن ادرار به بالا، چپ یا راست. کجی اردار در کودکان ممکن است مجرای ادرار را دچار انسداد کند یا فشار ادرار در زمان خروج مثانه را افزایش دهد.
این شرایط ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد شود که در نهایت منجر به تنگ شدن مسیر ادرار یا فشار بیش از حد به آن در زمان خروج از مثانه می‌شود. اما خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، می‌توان این عارضه را با توجه به علت بروز و شرایطی که کودک تجربه می‌کند به روش های مختلفی درمان کرد.
کج ادراری در کودکان معمولاً همراه با چه علائمی است؟
- بروز تکرر ادرار در کودک (به تعداد بیش از یک بار در هر دو ساعت)
- تمایل شدید و فوری به رفتن به توالت برای ادرار (Urgency)
- شب ادراری و بی اختیاری ادرار در کودک
- ادرار قرمز رنگ کودک یا همراه با خون (Hematuria)
- کاهش قدرت جریان ادرار یا تکه تکه شدن آن
- تخلیه نشدن کامل مثانه پس از ادرار
- درد شکم، زیر شکم یا کمر
- شروع ادرار به سختی
- درد موقع ادرار کردن
علت کج شدن ادرار در کودکان پسر چیست؟
علل کجی ادرار در کودکان میتواند در هر یک از دسته‌های زیر قرار بگیرند:
۱- علت های عملکردی
- نگه‌داشتن بیش از حد ادرار: نگه‌داشتن ادرار به مدت زیاد در کودکان، میتواند با جمع‌شدن بیش از حد ادرار در مثانه، باعث کجی ادرار در کودکان شود.
- شدت‌یافتن فعالیت مثانه: عضله دترسور مثانه، مسئول خروج ادرار از آن است؛ فعالیت زیاد این عضله، میتواند کج ادراری در کودکان را ایجاد کند.
- یبوست: یبوست نیز، از آنجا که مقعد و مثانه در مجاورت یکدیگر قرار دارند، منجر به افزایش فشار بر مثانه و کجی ادرار می‌گردد.
۲- علت های ساختاری (آناتومیک)
دو حالت زیر باعث انسداد در مسیر ادرار می‌شوند:
- تنگی نوک آلت یا تنگی مجرای ادرار در کودکان
- دریچه‌های خلفی مجرای ادراری
۳- علت های عصبی
- مثانه عصبی یا نوروژنیک (Neurogenic bladder): این مشکل عصبی، با اثر بر سیگنال‌های عصبی از مغز به مثانه، بی‌اختیاری یا احتباس ادرار را ایجاد می‌کند.
- اسپاینا بیفیدا (Spina bifida): این بیماری یکی از انواع نقایص بدو تولد در تشکیل نخاع است که میتواند کنترل مثانه را مختل کند.
۴- علت های رفتاری
- استرس و اضطراب: احساس اضطراب در کودک، که بعضاً به علت ترس، خجالت‌کشیدن یا تهدید شدن شکل می‌گیرد، میتواند باعث تکرر ادرار، بی‌اختیاری، فوریت و احتباس ادرار گردد.
- مشکلاتی در توالت رفتن کودک
۵- بیماری‌های دستگاه ادراری-تناسلی
- عفونت ادراری کودک: که معمولاً سوزش ادرار، تکرر و درد در آن ناحیه را منجر می‌شود.
شماره تماس مطب دکتر بهار اشجعی: ۴۴۸۴۱۸۶۲ – ۰۲۱
درمان کج ادراری کودکان چیست؟
۱. درمان رفتاری کودک و اصلاح سبک زندگی برای رفع کج ادراری
در این بخش، عمدتاً با آموزش کودک و تمرین با او، می‌توان برخی رفتارهای مربوط به ادرار و مصرف مایعات را در وی اصلاح کرد:
- آموزش صحیح زمان‌بندی ادرار به کودک
- تشویق کودک به ادرارکردن در فواصل زمان مشخص و منظم جهت جلوگیری از بیش از حد نگه‌داشتن ادرار
- تنظیم مصرف مایعات، به‌خصوص پیش از خواب، در حدی که منجر به پرادراری و فعالیت بیش از حد مثانه نشود
- رعایت رژیم غذایی مربوط به بهداشت خواب و پیشگیری از مصرف مواد تحریک‌کننده مثانه، از جمله شکلات، نوشابه، قهوه و انواع کافئین، مواد غذایی حاوی رنگ‌های مصنوعی
۲. درمان دارویی
معمولاً از داروهای زیر برای برطرف کردن اختلال مثانه که منجر به کج شدن ادرار در کودک شده است، استفاده می‌شود:
- اکسی بوتینین (دیتروپان)
- دسموپرسین
۳. درمان کج ادراری کودکان با جراحی
جراحی‌های مربوط به دستگاه ادراری-تناسلی جهت رفع علل زیر در کجی ادرار کودکان به کار می‌رود:
- نواقص و ناهنجاری‌های آناتومیک مجاری ادرار
- سایر علل ساختاری تنگی مجرای ادرار
دو روش معروف جراحی در این بخش، عبارتاند از:
- مئاتوتومی (Meatotomy) یا مئاتوپلاستی (Meatoplasty):
زمانی که سوراخ مجرای ادراری یا مئا (Meatus) تنگ باشد، از این روش جراحی برای گشادکردن آن و درمان کج ادراری کودکان استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: راه های تشخیص تنگی مجرای ادرار در کودکان
- آبلیشن سیستوسکوپی (Ablation cystoscopy):
آبلیشن سیستوسکوپی کودکان، بافت دریچه‌های خلفی مجرای ادراری که باعث انسداد جریان ادرار شده‌اند را برمی‌داد و جریان ادرار را برقرار می‌سازد.
۴. مشاوره و حمایت روانی
به کمک یک مشاور کودک، می‌توان باعث رفع اضطراب و آموزش صحیح رفتارهای مربوط به دفع ادرار در او شد.
می‌توان اضطراب ناشی از دوره درمان را کاهش داد و به طرز موثرتری اصلاح رفتاری در دفع ادرار را به او آموخت.
رزرو نوبت مراجعه به دکتر بهار اشجعی
۵. تمرینات عضلانی برای رفع کج ادراری کودک
در این تمرینات، عضلات کف لگن تقویت می‌شوند تا به مثانه در کنترل ادرار کمک کنند.
۶. درمان عصبی
در این روش از درمان کجی ادرار در کودکان، سیگنال‌هایی الکتریکی فرستاده می‌شود که عملکرد مثانه را تنظیم می‌کند.
مراقبت های قبل از جراحی کجی ادرار در کودکان
- ارزیابی کودک: در ارزیابی قبل از عمل، یک شرح حال کامل در خصوص کودک اخذ می‌شود و با معاینه فیزیکی و تصویربرداری دقیق، جزئیات عمل تعیین می‌گردد.
- صحبت با والدین: در ابتدا، مراحل و ویژگی‌های جراحی به پدر و ماد کودک توضیح داد می‌شود و مزایا، خطرات و مراقبت‌های پس از عمل، به تفصیل، ذکر می‌گردد. همچنین، والدین برگه رضایت آگاهانه را برای جراحی کودک خود، پر می‌کنند.
- ناشتایی و تنظیم داروها: نیاز است پیش از عمل، کودک ناشتا باشد و داروهای خود را طبق دستورات پزشک جرحی، مصرف کرده باشد.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی درمان کج رفتن ادرار کودکان شامل چیست؟
مهم‌ترین کارهایی که در مراقبت از دستگاه ادراری تناسلی کودک بعد از عمل باید انجام داد عبارتاند از:
- رعایت بهداشت ناحیه ادراری تناسلی
- مصرف مسکن برای کاهش درد (استامینوفن در کودکان)
- چک کردن الگو و میزان ادرار یا وضعیت عفونت آن در کودک
- مراجعه منظم به پزشک طبق ویزیت‌های تنظیم‌شده برای بعد از عمل
عوارض کج ادراری کودکان چیست؟
- عفونت مکرر ادرار
- احتباس ادراری
- اختلال عملکرد کلیوی
- اختلال عملکرد مثانه
علائم بیماری‌های کلیوی در کودکان چیست؟
جراحی درمان کجی ادرار در کودکان ممکن است با چه عوارضی همراه باشد؟
عوارض زیر ممکن است پس از جراحی کج ادراری در کودکان رخ دهد:
- خونریزی مکان عمل
- واکنش به داروهای بیشهوشی
- عفونت محل عمل یا عفونت ادراری
- ایجاد بافت زخم و اسکار باقی‌مانده از جراحی، که خود منجر به انسداد یا عود انحراف می‌گردد
بهترین ارولوژیست اطفال برای درمان کج رفتن ادرار در کودکان کیست؟
در نهایت، می‌توان گفت درمان کج ادراری در کودکان، نیاز به بهترین ارولوژیست، به‌خصوص برای انجام عمل جراحی، است. دکتر بهار اشجعی پزشک متخصص کودکان و نوزادان و همچنین متخصص اورولوژی اطفال در تهران هستند که دارای بورد فوق تخصصی جراحی کودکان و نوزادان می باشند.
ایشان علاوه بر تحصیل در رشته پزشکی عمومی در دانشگاه شهید بهشتی تهران، در رشته جراحی اطفال در دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز تحصیل کردهاند. دکتر بهار اشجعی طی جراحیها و عملهای موفقیت‌آمیزی که داشتند، توانستند تا رتبه اول کشوری در برد فوق تخصصی جراحی اطفال را به دست بیاورند. همراه با چنین سوابقی، ایشان مهارت بالایی در درمان کج رفتن ادرار در کودکان دارند، که میتواند خیال شما را از بابت یک جراحی/ درمان دارویی اثربخش راحت کند.
در صورت داشتن هرگونه سوال و یا ابهامی میتواند در انتهای همین صفحه (بخش کامنت‌ها) آن را مطرح نمایید، دکتر بهار اشجعی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خو.اهند بود.
