علائم بروز دیابت در کودکان چیست؟ تشخیص و درمان دیابت در کودکان

دیابت یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مزمن در سنین پایین است که در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی از جمله تغییر سبک زندگی، تغذیه نامناسب و کم‌تحرکی در کودکان بیشتر دیده می‌شود. اما دیابت در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟ آیا قابل درمان است؟ و چگونه می‌توان آن را به‌موقع تشخیص داد؟

در این مقاله به زبان ساده و کاربردی به بررسی کامل علائم، علل، راه‌های تشخیص و درمان دیابت در کودکان می‌پردازیم. اگر نگران سلامت فرزند خود هستید یا مشکوک به علائم دیابت هستید، این مطلب را از دست ندهید.

انواع دیابت در کودکان

به طور کلی دیابت در کودکان به دودسته تقسیم می‌شود: دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2. هر یک از انواع دیابت‌ها فارغ از سن و سال دامن گیر بسیاری از کودکان و بزرگسالان می‌شود. اما رایج‌ترین نوع از دیابت در میان کودکان، دیابت نوع 1 می‌باشد.

دیابت نوع 1 در کودکان:

در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده را از بین می‌برد. این نوع از دیابت اغلب در کودکان بین ۵ تا ۱۳ سال رخ می‌دهد و شروعی ناگهانی دارد.

مهم‌ترین علائم دیابت نوع ۱ در کودکان:

• تکرر ادرار در کودک، مخصوصاً شب‌هنگام
• تشنگی مداوم
• خستگی و بی‌حالی
• کاهش وزن ناگهانی
• تحریک‌پذیری و تغییرات رفتاری

جهت تشخیص قطعی دیابت نوع 1 در کودک خود با شماره ۴۴۸۴۱۸۶۲ – ۰۲۱ تماس بگیرید.

مطالب مرتبط: درمان بی اختیاری ادرار در کودکان

دیابت نوع 2 در کودکان:

دیابت نوع 2 که قبلاً فقط در بزرگسالان دیده می‌شد، امروزه در کودکان نیز به دلیل چاقی، کم‌تحرکی و تغذیه ناسالم در حال افزایش است. در این نوع دیابت، بدن کودک هنوز انسولین تولید می‌کند اما سلول‌ها به آن پاسخ مناسب نمی‌دهند (مقاومت به انسولین).

علائم دیابت نوع ۲ در کودکان:

• افزایش اشتها با کاهش وزن
• خستگی مداوم
• تیرگی پوست در نواحی گردن و زیر بغل (آکانتوز نیگریکانس)
• زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند

علت ابتلا به دیابت در کودکان و بزرگسالان

در واقع زمانی شاهد دیابت هستیم که بدن قابلیت تولید طبیعی انسولین را نداشته باشد و سطح قندی که در خون باقی می‌ماند، بالا برود. علت ابتلا به دیابت نوع اول و نوع دوم کمی از یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه به صورت جداگانه به هر یک از آن‌ها بیشتر می‌پردازیم:

علت ابتلا کودکان به دیابت نوع 1:

دیابت نوع 1 در کودکان یک بیماری ژنتیکی بوده و ناشی از اختلال سیستم ایمنی بدن و از بین رفتن سلول‌های پانکراسی (لوزالمعده) می‌باشد. دلایلی که منجر به ابتلای کودکان به دیابت نوع 1 می‌شود، عبارتند از:

۱- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی:

اگر یکی از نزدیکان فرزند شما مانند مادر بزرگ یا پدر بزرگ به دیابت نوع اول مبتلا بوده و در واقع ژنتیک این عارضه را در خانواده خود دارید، ریسک اینکه کودک شما هم به دیابت مبتلا شود بالا می‌رود. به همین منظور توصیه می‌کنیم تا علاوه بر ورزش و رژیم غذایی سالم، کودک خود را مرتباً به چکاپ‌های ماهانه و یا سالانه جهت پیشگیری از ابتلا به دیابت ببرید.

بیشتر بخوانید: هیپوسپادیاس، بیماری مادرزادی در پسران چیست؟

۲- عوامل محیطی:

برخی از عوامل محیطی که در بروز دیابت آن هم از نوع 1 نقش دارند، می‌توان به عفونت‌های ویروسی نظیر تب‌های تروپیمال اشاره کرد.

۳- ضعف سیستم ایمنی:

ضعیف بودن سیستم ایمنی یکی دیگر از دلایل ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان است. زمانی که سیستم ایمنی ضعیف باشد، سلول‌های تولید کننده انسولین خون به پانکراس حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند.

۴- عوامل تغذیه‌ای:

تغذیه نامناسب، مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌ها و مواد حاوی قند مصنوعی و کمبود ویتامین D از جمله مواردی هستند که در ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان نقش بسزایی دارند.

برای تعیین وقت معاینه با دکتر بهار اشجعی از طریق فرم رزرو نوبت اقدام نمایید و یا با شماره ۴۴۸۴۱۸۶۲ – ۰۲۱ تماس بگیرید.

عوارض پوستی دیابت در کودکان

اگر سطح قند خون در کودکان بالا باشد، می‌تواند عوارضی را بر روی سطح پوست به وجود بیاورد. اگر علائم و نشانه‌های زیر را بر روی سطح پوست کودکان خود مشاهده کردید، بهتر است تا در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• تاخیر در بهبودی زخم‌ها
• ضخیم شدن و سفتی پوست
• بیماری پوستی درموپاتی دیابتی
• گل مژه (در اثر عفونت غدد پلک)
• بروز جوش‌های مکرر در اثر بالا رفتن ناگهانی قند خون
• عفونت قارچی به خصوص عفونت در اطراف ناخن‌ها
• لکه‌های تیره پوستی در اطراف گردن، زیر بغل و نواحی تناسلی

جهت درمان عوارض پوستی دیابت در کودکان، با مطب دکتر بهار اشجعی تماس بگیرید.

چرا کودکان به دیابت نوع دوم مبتلا می‌شوند؟

دیابت نوع دوم در کودکان معمولاً نادر بوده و کمتر اتفاق می‌افتد. با این حال ریسک بروز این بیماری نیز بالاست و می‌تواند در اثر هر یک از علت‌های زیر پدید بیاید:

۱- عوامل خانوادگی و ژنتیکی:

تاریخچه‌ی ابتلا به دیابت نوع دوم در خانواده از بزرگ‌ترین ریسک‌های ابتلا به این عارضه در کودکان به شمار می‌رود. اگر بدانید که ژنی مقاوم به انسولین دارید، بهتر است تا میزان قند خون فرزندانتان را به صورت مستمر بسنجید.

مطاللب مرتبط: علت چسبندگی مادرزادی انگشتان نوزادان چیست؟ + راه‌های درمان چسبندگی انگشتان نوزادان و کودکان

۲- افزایش وزن و چاقی:

یکی دیگر از دلایلی که در بروز دیابت نوع دوم نقش دارد، چاقی است. با اینکه دیابت تایپ 2 در میان بزرگسالان رایج است، اما کودکانی که چاق هستند و اضافه وزن دارند نیز در معرض ابتلا به آن هستند.

۳- عدم تحرک:

یکجا نشستن و فعال نبودن، خطرات بسیار زیادی را برای سلامتی کودکان و بزرگسالان به همراه دارد. نبود فعالیت بدنی و ورزش نکردن به مرور زمان منجر به چاقی شده و ممکن است کودکان را به دیابت نوع دوم مبتلا کند.

۴- الگوی تغذیه‌ای نامناسب:

مصرف زیاد قند و شیرینی جات، مصرف بیش از اندازه نمک و چربی، عدم استفاده از میوه و سبزیجات در طول روز می‌توانند سیستم ایمنی بدن کودکان را تضعیف کرده و آن‌ها را مستعد ابتلا به این عارضه کند.

سایر عوامل:

نه تنها چاقی و لایف استایل ناسالم در بروز دیابت نوع دوم در کودکان نقش دارند، بلکه موارد زیر نیز می‌توانند نقش پررنگی را ایفا کنند که عبارتند از:

• اضافه وزن کودک از بدو تولد
• بیماری‌های غدد بیرون ریز
• استرس و فشار روانی

راه های تشخیص دیابت نوع ۱ و نوع ۲ در کودکان

تشخیص دیابت در کودکان معمولاً شاهد دو مرحله می‌باشد:

1. تشخیص اولیه دیابت در کودکان با توجه به علائم و نشانه‌ها، در خانه و توسط والدین:

دیابت نوع 1 و 2 در کودکان پیش از آنکه بخواهند درمان شوند، هر دو می‌‌توانند به کمک علائم زیر در خانه و توسط والدین قابل تشخیص باشند:

• کاهش ناگهانی وزن
• افزایش غیرعادی اشتها
• تکرر ادرار و شب ادراری
• تار شدن و کاهش میدان دید کودک
• بوی بد و میوه‌ای دهان در دیابت نوع 1
• عفونت مکرر بدن در اثر دیابت نوع دوم
• تیره شدن برخی از نواحی بدن نظیر گردن و یا زیر بغل‌ها
• افزایش احساس تشنگی و تعداد دفعات درخواست آب در طول روز

جهت تشخیص و درمان دیابت نوع یک در کودکان با دکتر بهار اشجعی تماس بگیرید.

فاکتورهای افزایش دهنده ریسک ابتلا به بیماری دیابت در کودکان

فاکتورهایی که منجر به افزایش ریسک ابتلا به دیابت، به خصوص دیابت نوع 1 در کودکان می‌شوند، عبارتند از:

۱- نژاد:

در ایالات متحده آمریکا نژاد و قومیت نقش بسزایی در ابتلا به دیابت ایفا می‌کند. به عنوان مثال دیابت نوع 1 در کودکان آمریکایی معمولاً در نژاد و قومیت سفید پوست‌های غیر اسپانیایی، شایع‌تر از دیگر کودکان می‌باشد.

بیشتر بخوانید: ختنه نوزاد پسر

۲- ژنتیک:

وجود برخی از ژن‌ها در بدن کودک خبر می‌دهد که قرار است به زودی دیابت نوع 1 دامن گیر کودکتان شود! برای جلوگیری از ابتلا به این عارضه ابتدا توصیه می‌شود تا از روش‌های پیشگیرانه و راه‌های درمان دیابت در کودکان استفاده کنید و در مرحله دوم، فرزند خودتان را به صورت مستمر به معاینه و چکاپ‌های پزشکی ببرید.

۳- سابقه خانوادگی:

هر کودک یا بزرگسالی که فردی نزدیک در خانواده‌اش به دیابت مبتلا باشد، شانس بالاتری گرفتن دیابت نسبت به فردی دارد که از سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت مستثناء است.

بیشتر بخوانید: درمان هیپوسپادیاس در کودکان

۴- بیماری‌های ویروسی و عفونی:

برخی ویروس‌های خاص و عفونی می‌توانند بدن را تحت تاثیر قرار دهند و موجب تخریب سلول‌های ایمنی در پانکراس بدن شوند.

عوارض دیابت نوع 1 در کودکان

دیابت نوع 1 که شایع‌ترین نوع از این بیماری در کودکان است، و می‌تواند ارگان‌هایی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به آن‌ها آسیب بزند. اما اگر بتوانید میزان قند خون در بدن فرزندانتان را متعادل نگه دارید و به اصطلاح آن را مدیریت کنید، هیچ آسیبی به سلامت بدن وارد نخواهد شد.

با این حال دانستن عوارض ناشی از دیابت بر سلامت بدن کودکان، به شما هشداری می‌دهد تا بیشتر در تغذیه و سبک زندگی که برای فرزندان خود می‌سازید دقت کنید و توجه داشته باشید.

۱- بیماری‌های قلبی و عروقی:

دیابت ریسک بروز بیماری‌های قلبی نظیر تنگی عروق خونی، فشار خون بالا و سکته قلبی را در سنین کودکی، نوجوانی و همچنین بزرگسالی افزایش می‌دهد.

۲- آسیب‌های عصبی:

قند اضافی در خون می‌تواند دیواره‌ی رگ‌های خونی کوچکی که وظیفه تغذیه اعصاب کودک شما را بر عهده دارد، تخریب کند و به آن آسیب بزند. آسیب عصبی در کودک با گزگز کردن، بی‌حسی، سوزش و یا درد اندام‌ها همراه است.

“توجه داشته باشید که آسیب دیدن اعصاب در بدن کودکان آن هم در اثر دیابت اتفاقی غیر منتظره نیست! تخریب اعصاب در بدن کودکان به تدریج اتفاق افتاده و منجر به از بین رفتن حس و اعصاب اندام‌ها در بدن خواهد شد.”

۳- آسیب چشمی:

قند خون بالا می‌تواند بینایی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بروز مشکلات و اختلالاتی در بینایی شود.

۴- پوکی استخوان:

این احتمال وجود دارد که دیابت تراکم مواد معدنی در استخوان کودکان را کاهش دهد و به اصطلاح پوکی استخوان را پدید بیاورد. دیابت در کودکان ریسک ابتلا به عارضه پوکی استخوان در بزرگسالی را افزایش می‌دهد.

۵- آسیب کلیه:

دیابت می‌تواند عروق خونی ریز و متعددی که وظیفه فیلتر کردن مواد زائد خون را در کلیه‌ها برعهده دارد، را هدف قرار دهد و به آن‌ها آسیب وارد کند که این مورد می‌تواند باعث اختلال در عملکرد و ایجاد سنگ در کلیه ها شود.

برای جلوگیری از ایجاد آسیب جدی به کودکان خود و تشخیص به موقع دیابت نوع 2 با دکتر بهار اشجعی تماس بگیرید؛ همچنین می‌توانید سوالات خود را در انتهای همین صفحه مطرح نمایید دکتر بهار اشجعی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهد بود.

آیا دیابت در کودکان قابل پیشگیری است؟

پیشگیری از دیابت نوع 1:

این نوع دیابت اغلب ژنتیکی و خودایمنی است و راهی برای پیشگیری قطعی آن وجود ندارد. اما با:

• شناسایی ژن‌های مستعد
• چکاپ‌های منظم
• تغذیه و سبک زندگی سالم

می‌توان از شدت عوارض آن کاست.

پیشگیری از دیابت نوع 2:

کاملاً امکان‌پذیر است. برای جلوگیری از دیابت نوع ۲ در کودکان:

• از سنین پایین ورزش منظم را جدی بگیرید
• رژیم غذایی سالم، پر فیبر و کم قند داشته باشید
• وزن کودک را در محدوده طبیعی نگه دارید
• زمان استفاده از تلویزیون و موبایل را محدود کنید

بیشتر بخوانید: نشانه های عفونت ادراری در کودکان + راه های درمان عفونت ادراری در کودکان

درمان دیابت در کودکان و نوزادان

در ابتدا از شما پرسیدیم که آیا دیابت در کودکان قابل درمان است یا خیر؟ با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی همچنان راهی قطعی برای درمان دیابت نوع 1 در کودکان یافت نشده است. با این حال برخی نکات وجود دارند که به شما کمک می‌کنند تا این عارضه تا حد قابل توجهی کنترل شود:

تزریق انسولین:

کودکانی که دیابت نوع 1 دارند نیاز به تزریق انسولین دارند. چرا که بدن آن‌ها نمی‌تواند به صورت طبیعی انسولین تولید کند. در نتیجه یکی از درمان‌هایی که برای کنترل میزان قند خون وجود دارد، تزریق انسولین است.

بیشتر بخوانید: فتق کشاله ران در کودکان و نوزادان + راه های درمان فتق کشاله ران در کودکان و نوزادان

تغییر سبک زندگی کودک:

رژیم غذایی کودکتان را تغییر دهید و غذاهای سالم به او بدهید. همچنین ورزش و پیاده روی را در برنامه روزمره فعالیت‌های کودک خود بگنجانید.

چک کردن مکرر قند خون:

کنترل و بررسی دائم سطح قند خون از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از این رو توصیه می‌شود تا به طور منظم و روزانه قند خون کودک خود را چک کنید.

با این اوصاف می‌توانیم بگوییم درمان دیابت در کودکان به صورت قطعی امکان پذیر نیست و اگر کودکی به این عارضه مبتلا شود، دیگر نمی‌تواند به زندگی عادی قبل برگردد. پس سعی کنید به جای آنکه به دنبال راه‌هایی برای درمان قند خون در کودکان باشید، به دنبال تغییر سبک زندگی و  افزایش فعالیت بدنی خود باشید.

جهت درمان دیابت در کودک یا انوزاد خود می‌توانید با دکتر بهار اشجعی مشورت کنید. با شماره ۴۴۸۰۶۶۶۸ – ۰۲۱ تماس بگیرید.

دکتر بهار اشجعی، بهترین پزشک متخصص کودکان در تهران

دکتر بهار اشجعی یکی از بهترین پزشکان و جراحان کودکان و نوزادان در تهران هستند که سابقه درخشانی در درمان و جراحی اختلالات و بیماری‌های کودکان و نوزادان دارند. ایشان فارغ التحصیل دانشگاه علوم پزشکی تهران هستند. از افتخارات دکتر بهار اشجعی می‌توانیم به کسب رتبه اول کشوری در برد فوق تخصصی جراحی اطفال و همچنین چاپ و انتشار مقالات تخصصی در زمینه انواع بیماری‌های کودکان اشاره کنیم.

شما می‌توانید جهت ویزیت و یا دریافت نوبت برای جراحی کودکان و نوزادان خود، از طریق فرم اینترنتی رزرو نوبت و یا با تماس تلفنی با مطب با ما در ارتباط باشید.