درمان عدم نزول بیضه در کودکان (بالا رفتن بیضه در کودکان)، علائم و راه های تشخیص آن

آنچه در این مقاله میخوانید
بیضه نزول نکرده (Cryptorchidism یا Undescended Testis) یک وضعیت پزشکی است که در آن یکی یا هر دو بیضه‌های نوزاد پسر به داخل کیسه بیضه نزول نمی‌کنند. این وضعیت اغلب در نوزادان نارس مشاهده می‌شود و به طور طبیعی در 70٪ مواقع طی ۶ ماه اول زندگی خود به خود بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد نیاز به مداخله پزشکی و جراحی دارد.

بیضه نزول نکرده چیست؟

بیضه پسران که وظیفه تولید اسپرم و هورمون های مردانه را دارد در دوران جنینی در داخل شکم تشکیل می‌شوند و بعد از هفته 28 از شکم به پایین انتقال پیدا میکنند تا در کیسه بیضه قرار بگیرند، درصوتیکه این انتقال انجام نشود، نوزاد به بیماری بیضه نزول نکرده (Undescended Testis) یا کریپتورکیدیسم مبتلا میشود که اغلب در نوزادان نارس دیده میشود و در همان دوران نوزادی هم درمان میشود.

در ۷۰٪ مواقع بیضه نزول نکرده پسران در 6 ماهه اول زندگی بصورت خود به خود پایین می آید به همین دلیل است که اغلب برای درمان آِن بیماری از 6ماهگی تا دوسالگی اقدام میکنند.

نشانه و علائم بیضه نزول نکرده (بالارفتن بیضه) در کودکان

نشانه اصلی عدم نزول بیضه در کودکان، عدم وجود یک یا هر دو بیضه در کیسه بیضه پسران است. در برخی از موارد ممکن است بیضه در داخل کیسه بیضه کودک باشد اما نتوان آن را دید که در این حالت به آن بیضه نهفته گفته می‌شود.

بیضه پسران در مسیر پایین آمدن از شکم از مسیر لوله مانند در کشاله ران به نام کانال مغبنی عبور میکند و در هرجایی از این لوله ممکن است متوقف شود اما شایع‌ترین جایی که که احتمال توقف بیضه و پایین نیامدن آن وجود دارد، بالای کیسه بیضه است.

برخی از علائم شایع دیگر پایین نیامدن بیضه در کودکان و نوزادان به شرح زیر است:

• کیسه بیضه کوچکتر از حد معمول
• تورم در ناحیه کشاله ران کودک
• احساس درد در ناحیه کشاله ران کودک

در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در کنار عدم مشاهده بیضه ها در سریعترین زمان ممکن پزشک کودک خود را در جریان بگذارید.

فیلم مصاحبه با دکتر بهار اشجعی درباره بیضه نزول نکرده در کودکان

جهت ارسال تصاویر و تعیین وقت مشاوره با خانم دکتر بهار اشجعی در تلگرام اینجا کلیک کنید.

برای تشخیص بیماری بیضه نزول نکرده در کودکان چه روش هایی وجود دارد؟

پایین نیامدن بیضه ها معمولا در زمان بدو تولد یا در معایناتی که بعد از تولد توسط پزشک اطفال انجام می شود تشخیص داده می شود در مواردی که بیضه ها در کیسه بیضه نباشند و نتوان آن ها را لمس یا مشاهده کرد اختمال می رود که در داخل شکم قرار گرفته باشند.

بطور معمول از روش های زیر برای تشخیص پایین نیامدن بیضه در کودکان استفاده می شود:

• MRI
• سونوگرافی
• لاپاراسکوپی

عوارض عدم تشخیص بیماری بیضه نزول نکرده و خطرات ناشی از آن در کودکان و نوزادان

• بروز فتق کشاله ران در کودک یا نوزاد
• پیچ خوردگی بیضه در پسران
• احساس درد در بیضه
• کوچک شدن بیضه ها
• افزایش احتمال چرخش بیضه
• افزایش احتمال سرطان بیضه در نوجوانان
• آسیب ناشی از فشار استخوان لگن
• ناباروری در آینده‌ (کاهش تعداد اسپرم و همچنین کاهش کیفیت اسپرم ها در نهایت باعث ناباروری مردان می شود که در کسانی که بیضه های نزول نکرده دارند رخ می دهد.)

احتمالا اصطلاح بیضه بالا رفته را شنیده باشید؛ در بعضی از کودکان ممکن است بیضه ها هنگام سرما، اضطراب یا ترس جمع شوند و به داخل شکم بروند که این موضوع در کوکان پسر طبیعی است. بیضه ها معمولا در کیسه بیضه قرار دارند و لی ممکن است گاهی اوقات به سمت کشاله ران کشیده شوند.

علل ایجاد بیماری بیضه نزول نکرده (بالا رفتن بیضه) در کودکان:

علت بروز بیماری عدم نزول بیضه هنوز مشخص نشده است اما عوامل ژنتیکی و هورمونی میتواند تاثیر به سزایی در بروز این بیماری در پسران داشته باشد. طبق مطالعاتی که انجام شده است، اگر پدر یا یکی از نزدیکان درجه 1 دچار بیماری بیضه نهفته باشد، احتمال اینکه فرزند پسر دچار این بیماری شود بیشتر است؛ همچنین مشکلات هورمونی در دوران جنینی میتواند باعث بروز این بیماری شود.

درصورتیکه که پس از تولد بیضه از داخل شکم وارد کیسه بیضه نشده باشد اصطلاحا به آن بیضه نزول نکرده (Undescended Testis) گفته می شود. پس از انجام معاینات دقیق بالینی این بیماری با جراحی قابل درمان است و هدف از این جراحی حفظ باروری، کاهش خطر سرطان بیضه در بزرگ‌سالی، بستن پروسسوس واژینالیس و قرار دادن بیضه در کیسه بیضه ست. این جراحی بهتر است توسط ارولوژیست یا متخصص اطفال انجام شود.

همچنین قابل ذکر است عواملی که میتوانند برای نوزاد پسر خطرساز باشد و ریسک ابتلا به بیضه نزول نکرده در کودک را افرایش دهد و بر رشد آن ها تاثیر بگذارد عبارتند از :

• وزن پایین نوزاد هنگام تولد
• نارس بودن نوزاد (تولد زودتر از موعد نوزاد)
• وجود سابقه خانوادگی (پدر، برادر و …)
• سابقه خانوادگی در بیماری های دستگاه تناسلی
• مصرف الکل توسط مادر در دوران بارداری
• استعمال سیگار و دخانیات توسط مادر

راه های درمان عدم نزول بیضه در کودکان (بیضه نزول نکرده در کودکان)

۱- عمل جراحی

تنها روش درمان عدم نزول بیضه در نوزادان و کودکان پسر عمل جراحی آن است. درصورتیکه پس از گذشت ۶-۴ ماه پس از تولد نوزاد، بیضه ها پایین نیامدند و در کیسه بیضه قرار نگرفتند باید اقدام به جراحی نمود.

عمل پایین آوردن بیضه نوزاد با نام ارکیوپکسی (orchiopexy) شناخته می‌شود؛ این عمل بصورت باز یا به روش لاپاراسکوپی توسط جراح اطفال و یا اورولوژیست کودکان انجام خواهد شد.

این جراحی یک عمل سرپایی است که تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و در طی آن پزشک، یک برش در ناحیه کشاله ران کودک ایجاد می‌کند، بیضه ها را به کیسه بیضه منتقل کرده و در نهایت محل برش داده شده رات بخیه می‌زند.

۲- هورمون درمانی

هورمون درمانی که شامل تزریق هورمون HCG می باشد، می تواند بیضه نزول نکرده کودک را به کیسه بیضه بازگرداند. امروزه این روش به دلیل عوارض ناشی از آن چه برای کودکان چه برای افراد بزرگسال (آقایان) خیلی توصیه نمی شود.

۳- سایر درمان ها

در صورتی که بعد از عمل جراحی جهت درمان بیضه نزول نکرده در کودکان، پزشک جراح متوجه شود یک یا هر دوی بیضه ها وجود ندارند، از راهکار هایی مثل استفاده از پروتز بیضه ها در سنین بالاتر یا درمان تحت نظر متخصص غدد کمک گرفته می شود.

عوارض عدم درمان بیماری عدم درمان بیضه نزول نکرده در کودکان

افزایش ابتلا به سرطان بیضه:

ریسک ابتلا به سرطان بیضه در پسران و آقایانی که بیضه‌های آنها بجای کیسه بیضه در شکم قرار گرفته است نسبت به سایر افراد بیشتر است.

ناباروری در بزرگسالی:

بیضه های که در کیسه بیضه و سرجای مناسب خود قرار نگرفته باشند به علت رشد نامناسب بیضه ها، تعداد اسپرم کمتر و با کیفیت کمتر تولید می‌کنند که می‌تواند ریسک ناباروری آن ها را افزایش دهد.

پیچش بیضه:

پیچش بیضه یا تورشن بیضه در کودکان اتفاقی است که در آن بیضه روی طناب بیضه که وظیفه خونرسانی به بیضه ها را دارد می‌افتد و خونرسانی به این عصو را مختل میکند و در نهایت باعث ایجاد در بسیار در کودک می‌شود.

ریسک ابتلا به تورشن بیضه در بیضه های پایین نیامده خیلی بیشتر از بیضه هایی است که در کیسه بیضه و در جای خود قرار دارند.

مراقبت های بعد از عمل بیضه نزول نکرده

• میتوانید از کمپرس یخ برای جلوگیری از التهاب ناحیه عمل استفاده کنید.
• از پوشاندن کیسه بیضه کودک با لباس های تنگ و الاستیک خودداری کنید.
• محل زخم باید خشک و تمیز نگه داشته شود تا از عفونت آن جلوگیری شود.
• تا ۱ سال بعد از عمل کودک باید تحت معاینه توسط پزشک باشد تا روند رشد بیضه ها مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت عود مجدد بیماری سریعا اقدام درمانی صورت گیرد.

بیضه های آسانسوری در کودکان و درمان آن ها

بیضه های آسانسوری، بالا رونده یا شناور به حالتی گفته می شود که در آن بیضه های کودک به سمت بالا و پایین، در حال حرکت هستند.
راه‌های درمان عدم نزول بیضه در هر کودکی بسته به نظر متخصص و جراح کودکان متفاوت می باشد. جراحی باز و لاپاراسکوپی از گزینه های موجود برای درمان بیماری بیضه های آسانسوری در کودکان و نوزادان هستند.

بهترین زمان مراجعه به پزشک برای درمان عدم نزول بیضه ها در کودکان

بهتر است به محض اینکه متوجه هرگونه تغییری در اندام و آلت تناسلی نوزاد پسر یا کودک خود شدید، به پزشک متخصص برای انجام معاینه و تشخیص به موقع بیماری مراجعه نمایید.

جهت مشاهده صفحه اینستاگرام دکتر بهار اشجعی اینجا کلیک کنید.

در چه صورتی جراحی بیضه نزول نکرده انجام می شود؟

در صورتی که با وجود گذشت زمان (بین 6 ماهگی تا 1 سالگی نوزاد) تغییری در وضع بیضه های نوزاد ایجاد نشود، عمل جراحی ارکیوپکسی توسط پزشک متخصص اطفال و کودکان صورت می گیرد تا با پایین آوردن آن، بیضه نوزاد در کیسه بیضه قرار داده شود.

عوارض و خطرات جراحی بیماری عدم نزول بیضه در کودکان و نوزادان

جراحی عدم نزول بیضه هم می تواند مانند هر جراحی دیگر با عوارض و خطراتی همراه باشد. مراجعه به ارولوژیست اطفال یا پزشک متخصص و با تجربه کودکان در این زمینه می تواند از عوارض و خطرات جراحی کریپتورکیدیسم پیشگیری کند.

برخی از عوارض و خطرات احتمالی این عمل در کودکان پسر به شرح زیر هستند:

• آسیب بیضه
• کوچک شدن بیضه
• صعود مجدد بیضه
• خونریزی و عفونت
• پیچ خوردگی بیضه

جهت دریافت نوبت و مشاوره با دکتر بهار اشجعی تماس بگیرید.

مناسب ترین زمان برای درمان نزول بیضه در پسران چه سنی است؟

جراح شما احتمالاً انجام عمل جراحی را زمانی که پسر شما حدوداً 6 ماهه و قبل از 12 ماهگی است، توصیه می کند. به نظر می رسد درمان زودهنگام جراحی در کودکی و نوزادی، خطر عوارض بعدی را کاهش می دهد.

معاینه های پزشکی جهت بررسی سلامت دستگاه های تناسلی پسران تا چه سنی باید انجام شود؟

معاینه بیضه ها و آلت تناسلی در پسران تا سن بلوغ مهم است به ویژه در کودکانی که برای عدم نزول بیضه تحت درمان قرار گرفته اند.

ارتباط با خانم دکتر بهار اشجعی جهت مشاوره مجازی و درمان عدم نزول بیضه در کودک و نوزاد خود

دکتر بهار اشجعی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دارای بورد فوق تخصصی در جراحی  کودکان و نوزادان است. سال ها تجربه و موارد متعدد جراحی های موفقیت آمیز در زمینه بیضه نزول نکرده در کودکان و نوزادان، دکتر اشجعی را به یکی از بهترین پزشک های اطفال برای درمان انواع بیماری های مادرزادی و غیرمادرزادی در کودکان و نوزادان هستند. شما می توانید به راحتی از طریق گزینه مشاوره مجازی از هر کجا که هستید با دکتر اشجعی ارتباط بگیرید.
جهت ارسال تصاویر و ارتباط با بهترین پزشک اطفال در تلگرام کلیک کنید.

جمع بندی

“درصورتیکه که پس از تولد بیضه از داخل شکم وارد کیسه بیضه نشده باشد اصطلاحا به آن بیضه نزول نکرده (Undescended Testis) گفته می شود. پس از انجام معاینات دقیق بالینی، این بیماری با جراحی قابل درمان است و هدف از این جراحی حفظ باروری، کاهش خطر سرطان بیضه در بزرگسالی و قرار دادن بیضه در کیسه بیضه ست. این جراحی بهتر است توسط اورولوژیست یا جراح اطفال انجام شود.”

سوالات متداول درباره عدم نزول بیضه در کودکان و نوزادان پسر