بیضه چیست؟ شیوه عملکرد و ساختار بیضه در کودکان

بیضه (testes) یکی از مهم ترین اندام های مردانه و همچنین غدد جنسی است که در تولید مثل نقش بسزایی دارد. بیضه‌ ها اندام‌ های تخم مرغ شکلی هستند که خارج از بدن مردان، زیر آلت تناسلی و البته درون کیسه بیضه قرار گرفته است. دما بیضه‌ها به دلیل اینکه خارج از بدن قرار گرفته، 2 تا 3 درجه کمتر از دمای بدن است (دمای بیضه ها 34 یا 35 درجه بوده و دمای بدن در حالت نرمال 37 درجه است).

دما بیضه ها با سرد شدن هوا کاهش میابد و با منقبض شدن عضلات، موقعیت آنها کمی تغییر می‌کند و به بدن برای گرم شدن نزدیک می‌شوند. البته عکس این قضیه هم وجود دارد. یعنی با بالا رفتن دما محیط کیسه بیضه ها منبسط شده و فاصله آنها با بدن برای خنک شدن افزایش پیدا می‌کند.

حالا که اطلاعات مختصری از بیضه ها پیدا کردید، می‌توانید در ادامه متن با وظایف اصلی این اندام، آناتومی بیضه، بیماری ها و سایر موارد دیگر آشنا شوید:

بیشتر بخوانید: علائم تنگی مجرای ادرار در کودکان چیست؟

آناتومی بیضه ها

بیضه های شکل تخم مرغی را از ساختارهایی به نام لوبول گرفته اند. لوبول ها از لوله های مارپیچ تشکیل شده است که توسط بافت همبند به صورت متراکم احاطه می‌شوند. به طور کلی بیضه ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که عبارتند از:

لوله های منی ساز:

لوله های پیچ در پیچی هستند که بخش اعظم بیضه را تشکیل می‌دهند. سلول های لوله های منی ساز مسئول تولید اسپرم هستند. لوله‌های پیچیده‌ای که در بیضه‌ها وجود دارند، با لایه‌ای از بافت اپیتلیوم پوشیده شده‌اند.

این لایه از سلول‌هایی به نام سرتولی تشکیل شده که به تولید هورمون‌های سازنده اسپرم کمک می‌کند. همچنین در بین سلول‌های سرتولی، سلول‌های اسپرم زا وجود دارند که تقسیم سلولس انجام می‌دهند و به اسپرم یا چندین سلول اسپرم تبدیل می‌شوند.

در کنار بافت لوله های منی سلول های لیدیگ وجود دارد که هورمون های جنسی یعنی آندروژن و تستسترون را نیز ترشح می‌کنند.

بیشتر بخوانید: چرا کودکان دچار فتق ناف می شوند؟

شبکه بیضه:

بعد از تشکیل اسپرم در لوله های منی ساز، سلول های اسپرم از طریق بیضه ها به سمت اپیدیدیم به حرکت در می‌آیند. سپس شبکه بیضه، سلول های اسپرم را در مایعی که سرتولی ترشح کردند، ترکیب می‌کند.

اسپرم ها قبل از رسیدن به اپیدیدیم قدرت حرکت خود را از دست می‌دهند. با این حال میلیون ها برجستگی کوچک در بیضه پشتی وجود دارد که می‌تواند به حرکت اسپرم در طول لوله های وابران کمک کند.

نوبت دهی اینترنتی دکتر بهار اشجعی

مجاری وابران:

مجاری وابران مجموعه ای از لوله هایی هستند که بیضه را به اپیدیدیم متصل می‌کند. اپیدیدیم تا زمانی که سلول های اسپرم بالغ و آماده انزال نشده‌اند را درون خود نگه می‌دارد. در این مجاری برآمدگی های بسیاری ریزی که به آن مژک گفته می‌شود وجود دارد. مژک ها به همراه ماهیچه صاف به اسپرم ها کمک می‌کند تا در اپیدیدیم به حرکت درآید.

همچنین مجاری وابران بیشتر مایع ترشح شده را در خود جذب می‌کند تا غلظت اسپرم ها در مایع انزال افزایش یابد.

بیضه ها چه وظیفه ای در بدن دارند؟

مهم ترین وظیفه بیضه ها تولید و ذخیره اسپرم است. علاوه بر آن، این غدد جنسی محل برای تولید تستسترون (هورمون مردانه) و سایر هورمون های مردانه به نام آندروژن هستند.

در ادامه وظایف بیضه ها را به طور کامل شرح خواهیم داد:

تولید اسپرم: لوله های اسپرم ساز در بیضه ها اسپرم را از طریق فرآیندی به نام اسپرماتوژنز تولید می کنند. اسپرماتوژنز فرآیندی پیچیده است که شامل تقسیم سلولی و بلوغ سلول های اسپرم می‌شود.
ذخیره اسپرم: اسپرم در اپیدیدیم، لوله ای که در پشت هر بیضه قرار دارد ذخیره می‌شود. اپیدیدیم جایی است که اسپرم بالغ شده و توانایی باروری تخمک را به دست می‌آورد.
انتقال اسپرم: اسپرم در طول انزال از طریق وازدفران، لوله ای که اپیدیدیم را به مجرای ادراری متصل می کند، منتقل می‌شود.

مایع منی، مایعی که اسپرم را حمل می کند، توسط غدد پروستات و کیسه های منی در بیضه تولید می‌شود.

تولید تستوسترون: تستوسترون از سلول های لیدیگ بیضه ها تولید می‌شود. این هورمون جنسی مسئول بسیاری از ویژگی های جنسی مردانه، مانند رشد عضلات، موهای صورت و صدای بم است. همچنین برای تولید مثل و سلامت استخوان ها مهم است.

چه بیماری هایی بر سلامت بیضه کودکان و بزرگسالان تاثیر می‌گذارد؟

بیماری های متعددی ممکن است بر سلامت بیضه ها در کودکان پسر تاثیر بگذارد یا در بزرگسالی و سنین بالاتر سلامت بیضه ها را تحت شعاع قرار دهد. برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:

۱- عفونت ها:

اورکیت: التهاب بیضه ها در کودکان که می تواند توسط باکتری ها یا ویروس ها ایجاد شود.
اپیدیدیمیت: التهاب اپیدیدیم، لوله ای که اسپرم را در بیضه ذخیره می کند.
عفونت های مقاربتی: مانند کلامیدیا می‌توانند بیضه ها را آلوده کنند. (نوزادانی که از طریق زایمان طبیعی در مادران آلوده به دنیا می‌آیند)

۲- مشکلات هورمونی:

کمبود تستوسترون: می‌تواند باعث کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و ناباروری شود و در نوجوانان با بلوغ دیررس همراه شود.
هیپوگنادیسم: وضعیتی که در آن بیضه ها به اندازه کافی هورمون تستوسترون و اسپرم تولید نمی‌کنند.

شماره تماس مطب دکتر بهار اشجعی: ۴۴۸۰۶۶۶۸ – ۰۲۱

3- مشکلات ساختاری:

واریکوسل در نوجوانان: رگ های متورم شده در بیضه ها که می تواند باعث ناباروری شود. این بیماری معمولا در دوران بلوغ پسرها یعنی از سن 13 تا 25 سال اتفاق می‌افتد اما ممکن است زودتر هم بروز پیدا کند.
هیدروسل در کودکان: تجمع مایع در کیسه بیضه است. هیدروسل بیشتر در نوزادان، به ویژه نوزادان نارس رخ می‌دهد، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
فتق مغبنی: زمانی که قسمتی از روده از طریق یک نقطه ضعیف در عضلات شکم به کشاله ران رانده شود، باعث ایجاد فتق کشاله ران در کودک می‌شود.
پیچ خوردگی بیضه: زمانی که بیضه حول محور خود می چرخد و جریان خون به آن قطع می‌شود. این عارضه ممکن است در هر سنی اتفاق بیوفتد اما در سنین 12 تا 18 شایع تر است.
عدم نزول بیضه در کودکان: بیضه نزول نکرده در کودکان، وضعیتی است که در آن یک یا هر دو بیضه قبل از تولد به کیسه بیضه نزول نمی‌کنند. این مشکل می‌تواند بر باروری و سلامت پسران در آینده تأثیر بگذارد و نیاز به درمان توسط جراح متخصص اطفال یا اورولوژیست پیدا کند.

۴- سرطان:

سرطان بیضه: رشد و تکثیر غیر عادی سلول های بیضه است که در مردان جوان (15 تا 45 سال) شیوع بالاتری دارد.

سایر بیماری ها:

بیماری های خودایمنی: مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید می توانند به بیضه ها آسیب برسانند.
بیماری های کبدی: می‌تواند باعث کاهش تولید تستوسترون شود.
مصرف برخی داروها: مانند داروهای ضد استروئید و شیمی درمانی می تواند به بیضه ها آسیب برساند.

اگر در مورد سلامت بیضه های خود نگرانی دارید، لطفاً با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند به شما کمک کنند تا علت هر گونه علائمی را که تجربه می کنید تعیین کنید و درمان مناسب را توصیه کنند.

بیشتر بخوانید: بیماری های بیضه در کودکان و نوجوانان پسر

شما می‌توانید برای تعین وقت یا کسب اطلاعات بیشتر با شماره های مندرج در سایت با ما تماس حاصل کنید.